10 Mart 2022 Perşembe 19:00
Tutanak
Erhan Altan
Kitap Sohbeti
Bu akşamın kitabı, Holokost üzerine bir belgesel şiir kitabı olan tutanak (Almanca nachschrift). Konusunun soykırım olması, onu en baştan zor, belki de olanaksız bir edebî ödevin parçası kılıyor, çünkü, diyor Friedrich Achleitner, tutanak’ın sonsözünde:
“Nasyonal sosyalist imha ne betimlenebilir ne de temsil edilebilir. Asıl gerçekliği aktarabilecek bir araç, bunun yerini tutabilecek bir gerçeklik yoktur. Her deneme abartılamaz olanın abartılmasıyla sonuçlanır, böylece sonunda ulaşılan ikincil bir gerçeklik ya da kitsch olur”.
İtiraz etmek olanaksız bu cümlelere, ancak soykırımları aktarmanın yollarını da bulmak zorundayız. Peki ama nasıl? Heimrad Bäcker nasıl yapmıştı?
Heimrad Bäcker tutanak’ı, tamamen fail ve kurbanlara ait otantik metinlerden yaptığı alıntılarla kurmuş. Yapıt bu yolla belgesel niteliği kazanmış. Ancak fail metinleri oldukları halleriyle bırakılamayacağı, çünkü hepsi birer hissizleştirme ve örtbas etme örneği olduğu için deşifre edilmeleri gerekiyor. Bu amaçla Bäcker yüzyıl avangartlarının tekniklerini kullanmış. Böylelikle yüzyılın en büyük vahşeti, yüzyıl avangartlarının edebi kazanımlarıyla deşifre edilerek bize ulaştırılmış. Bu tutanak’ı yüzyılın en ilginç ve önemli yapıtlarından biri kılıyor, soykırımın edebiyatta temsili üzerine düşünürken görmezden gelinemeyecek bir yapıt yapıyor onu.
Bu akşam, tutanak'ın Ayrıntı Yayınları'ndan çıkan Türkçe edisyonunun çevirmenlerinden Erhan Altan konuğumuz. Altan, bize hem kitaptan bölümler okuyacak hem de Heimrad Bäcker ve yazdıkları üzerine katılımcılarla sohbet edecek.
Programımıza sonradan eklenen bu buluşmada, konusu itibariyle çok önem verdiğimiz ve maalesef çok güncel bulduğumuz bir kitabı konuşuyoruz; kaçırmayın!
Heimrad Bäcker: 9 Mayıs 1925’te Viyana’da dünyaya geldi, Yukarı Avusturya’da büyüdü. 13 yaşında kendini, Avusturya’nın ilhakı ile başlayan dalganın içinde bulan ve dönemin kültürel iktidarı nasyonal sosyalist ideolojinin etkisinde kalan Bäcker, Hitler Gençlik Örgütü’nün Yukarı Tuna Bölgesi’nde çalışmalara katıldı. Nasyonal sosyalist yayın organları için röportajlar yazdı. Bu dönemdeki nasyonal sosyalizme bağlılığı, daha sonra onun omur boyu sürecek (ve kendi deyimiyle ancak ölümle son bulacak) travmasını ve araştırma alanını oluşturdu. Viyana Üniversitesindeki felsefe, sosyoloji ve etnoloji eğitimini 1953 yılında tamamladı. Daha sonra Linz’e yerleşip halk eğitim merkezinde sosyal bilimler öğretmenliği yaptı. Daha önce şiirler yazan ve yayımlayan Bäcker için nachschrift (tutanak) bir dönüm noktası oldu ve bundan sonra sadece Holokaust’la ilgili belgesel metinler yazdı. Şairliğinin yanı sıra yayınevi sahipliği ve editörlük de yapan Bäcker, 1976’dan itibaren eşi Margret’le birlikte edition neue texte yayınevini kurdu. Heimrad Bäcker 2003 yılında Linz’de öldü.
Erhan Altan: 1963, İstanbul doğumlu. İstanbul ve Viyana Teknik Üniversitesi mezunu, Viyana’da yaşıyor. Çevirmen ve deneme yazarı. 2017 yılı Mehmet H. Doğan Şiir İnceleme Ödülü sahibi. Daha önce şiir ve sosyal tarih üzerine denemelerden oluşan ölçü kaçarken [2011]; 2000’lerin ilk on yılının deneysel şiiri üzerine incelemelerden oluşan Sıfırlı Yıllarda Şiirimizde Deney/im [2013]; Garip üzerine tezlerinden oluşan Bu Gece Neden Uyuyamıyorum / Evimdeki Yatağımda [2016]; Turgut Uyar üzerine Tomris Uyar’la söyleşisi ben koşarım aşağlara, koşarım [2005] ve Sanatımızda Bir Dönemeç, 50’ li Yıllar, Ankara [2014] adlı söyleşi kitapları yayımlandı. Çevirileri: Selda Saka ile birlikte Kontrapunkt 1 [2003] ve Tutanak [2004]; Viyana Çeviri Grubu ile birlikte Avusturya Deneysel Şiiri Seçkisi [2006] ve Gelenekle Deney [2008]; Zugunruhe [2017], Cümleler [2019], saat on ikide yaz olur [2020] ve Hayati Yıldız ile birlikte atsız süvari ipsiz cambaz [2021]. Çeviri programını Avusturya deneysel şiiri oluşturuyor.
Lütfen önceden kaydolunuz.