9 Ekim 2020 Cuma 19:00
Nehatîye Dîtın / Görülmemiştir: Zehra Doğan’ın Türkiye’deki ilk kişisel sergisi
Zehra Doğan
Küratör: M. Wenda Koyuncu - Seval Dakman
Ne Mutlu Eşitim Diyene - Sergi
Sonbahar 2020 sezonumuzu ve "Ne Mutlu Eşitim Diyene" başlıklı "Milliyetçilik Tartışmaları" programımızı çok özel bir sergiyle açıyoruz.
Zehra Doğan'ın Türkiye'deki ilk kişisel sergisi "Nehatîye Dîtın / Görülmemiştir" 9 Ekim - 9 Kasım 2020 tarihleri arasında Kıraathane İstanbul Edebiyat Evi’nde izleyici ile buluşuyor.
"Görülmemiştir" sergisi Doğan’ın 2016-2019 arası muhtelif cezaevlerinde geçirdiği zamanlarda yaptığı çalışmalardan oluşuyor. Cezaevi koşullarında, çeşitli imkânsızlıklar içinde, eline geçen gündelik malzemeleri birer sanat nesnesine dönüştüren Zehra, yaşama arzusunu malzemenin ve bedeninin potansiyellerine dayandırarak biçimlendiriyor.
Sanatçı, annesinin kendisi için geleneksel el sanatları ile süslediği çeşitli bezlere, çarşaflara, elbiselere, havlulara, mendillere; meyve boyaları, çay, kahve, atık malzemeler ve âdet kanıyla; saçından yapmış olduğu fırça ve çeşitli kalemlerle müdahalede bulunarak melez anlatılar kuruyor. 1970’lerde yükselişe geçen feminist sanatın etkilerinin de okunabileceği çalışmalarında Zehra, feminist üretimin tersine bir durumla üretimini gerçekleştiriyor.
İlk bakışta; Miriam Schapiro, Andrea Dezso, Tracy Emin gibi feminist sanatçıların eril sanat tarihine başkaldırma biçimlerinin imlenebileceği bir profil çizen Zehra, bütün bu etkilerin üzerine başka bir kapı aralar. Adı geçen sanatçılar buluntu kumaşlar, geleneksel desenler veya kadının mahrem olarak kodlanan hallerini birer feminist itirazla sanatsal üretime çevirir. Oysa ki Zehra, teknik olarak benzerlik kurulabilecek bu sanatçılardan farklı olarak tutsaktır ve tercih etme konforundan yoksundur. Eline, "görülmüştür" damgasıyla geçen her nesneyi; saklamak, korumak ve biriktirmek zorundadır. Bir atölyeye sahip değildir. Annesinden, koğuş arkadaşlarından, uzaktaki dostlarından, avukatlarından kendisine ulaştırılan her masum nesneye sert ve direngen bir tutumla başka bir ruh kazandırmak zorundadır. Biriken nesneler, kolektif bir kimliğe bürünür böylece. Hepsi Zehra’nın dünyasındaki insanların izlerini taşırlar. Böylece Zehra’nın eserlerinde toplumsal, tarihsel ortak bir belleğin varoluşu göze gelir.
Gazeteci olarak tanık olduğu dehşet sahnelerini cezaevi koşullarında yaşadıkları ile birleştiren Zehra, duygulanımını elinin altındaki nesnelerin plastik imkânlarına naklediyor. Bir kadın, bir Kürt olmak; gazeteci kimliği ile maruz kaldığı şiddete sanat eğitiminden aldığı kuvvetle yaşama tutunarak karşı koymak ve zorlayıcı etmenleri aşarak direnmek, bütün bunlar sanatçının eserlerine yansıyor. Bez üzerine yazılmış günlükler, notlar, küçüklü büyüklü yazılar, aynı zamanda bir gazeteci olan Zehra’nın yazarlık faaliyetinin görselleşmiş hâlini de temsil ediyor.
"Nehatîye Dîtin / Görülmemiştir" sergisini Kıraathane İstanbul Edebiyat Evi binasında randevu alarak gezebileceğiniz gibi, sergiye ilişkin bir videoyu da YouTube kanalımızda izleyebilirsiniz.
Zehra Doğan: Kürt gazeteci ve ressam. Mardin'in Nusaybin ilçesinde sokağa çıkma yasağı ve güvenlik operasyonları sırasında çizdiği resimleri sosyal medyada paylaştığı ve 10 yaşındaki bir çocuğun notlarını haberleştirdiği için hakkında örgüt üyeliği suçlamasıyla dava açıldı. 23 Temmuz 2016'da Mardin'de gözaltına alındı. 9 Aralık 2016'da ilk duruşmada örgüt üyeliği suçlamasından beraat etti ve örgüt propagandası suçlamasından tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakıldı. Daha sonra "örgüt propagandası" suçundan 33 ay hapis cezasına çarptırıldı, Haziran 2017'de tutuklanarak Diyarbakır E Tipi Kapalı Cezaevi'ne gönderildi. 24 Şubat 2019 tarihinde cezasını bitirerek tahliye oldu. Yurtdışında yaşayan sanatçı Mayıs 2019'da Tate Modern'daki "Ê Li Dû Man" (Geride Kalanlar) yerleştirmesiyle uluslararası sanat camiasında tanındı.
Zehra Doğan'ın 2020'deki sergi ve performansları
- Eylül 2020, "Art in Protest", Human Rights Foundation (HRF).
- Eylül 2020, Prometeo Gallery, Milano. İtalya. "Beyond" isimli bir sergi ve bir performans.
- Eylül 2020, Palazzi dell'Arte Rimini - PART, İtalya. Karma sergi. San Patrignano Vakfı kolleksiyonu.
- Eylül 2020, Berlin Bienali, Almanya. Diyarbakır cezaevinde gerçekleştirdiği çizgi roman “Xêzên Dizî” (Gizli resimler).
- Eylül 2020, La Panera Sanat Merkezi, Barselona, İspanya, "Línies vermelles. La censura en la col". Karma sergi. Sansürlenmiş eserlerden seçmeler. "Nusaybin" dijital resmi ile katıldı.
- Ağustos 2020, Ex Chiesa di San Matteo, Lucca Italya, karma sergi, "A volte penso che..." (Bazen düşünüyorum ki...).
- 21 Temmuz 2020 tarihinde Zehra Doğan, İtalya'nın Brescia kentinin koronavirüse karşı mücadelesini dev bir duvar resmi ile selamladı.
- Temmuz 2020, Ravenna Festivali çerçevesinde İtalya'da, Riccardo Muti yönetiminde Orchestra Giovanile Luigi Cherubini, Syrian Expat Philharmonic Orchestra (SEPO) ve sanatçı Aynur Doğan'ın da katılımıyla gerçekleşen iki "Dostluk yolları" konserinde, iki performans.
- Haziran 2020, "The Hard Times" isimli sokak gazetesi projesinin, George Floyd'a adanan ilk sayısını, Paris'teki Rosa Parks parkının duvarında sergiledi.
- Ocak 2020, Nassauische Kunstverein (Çağdaş Sanat) müzesi, Wiesbaden, Almanya, "Der Kunst ihre Freiheit" (Her sanatın kendi özgürlüğü).
- Ocak 2020, Peace Forum (Barış Forumu) 2020, Basel, İsviçre.
Seval Dakman: Sabancı Üniversitesi Siyasal Bilimler lisans eğitiminden sonra Bilgi Üniversitesi Kültürel İncelemeler bölümünde sanat antropolojisi üzerine yüksek lisans tezini tamamlamıştır. Akademik çalışmalarını siyasal toplumsal dönüşümde kadın sanatçıların yeni ifade biçimleri üzerine sürdürüyor. Uluslararası demokratik sanat galerisi zinciri olan Carre D'Artistes İstanbul'un kurucusu.
M. Wenda Koyuncu: Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Bölümü'nü ve Mimar Sinan G.S.Ü'de Sosyoloji Yüksek Lisansı bitirdi. "Çağdaş Sanat ve Kimlik" konulu tezini verdikten sonra Yıldız Teknik Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Bilimi doktora programını yarıda bıraktı. 2002 yılından itibaren Radikal, Taraf, Agos, Birgün gibi gazeteler ile Artist, RH+ gibi dergilere sanat, siyaset ve kültür bağlamlı yazılar yazdı. Halen Sanatatak, Post Dergi, Artunlimited gibi internet dergilerine yazılar yazmakta ve bağımsız küratörlük yapmaktadır. AICA (Uluslararası Sanat Eleştirmenleri Derneği) üyesidir.
Covid-19 önlemleri nedeniyle açılışa katılım davetlilerle sınırlıdır. Sergi önceden randevu alınarak gezilebilir.