9 Mayıs 2022 Pazartesi 21:00
Karşılaştırmalı Edebiyat ve Bir Başkent Olarak İstanbul
Anca Parvulescu
Moderatör: Deniz Gündoğan İbrişim
Edebiyat Konuşmaları
Bugün artık Dünya Edebiyatıyla el ele giden Karşılaştırmalı Edebiyatın bir disiplin olarak başlangıcına dair en bilindik ve etkili anlatılarından biri İstanbul’da doğduğudur. 1933’ten itibaren Nazi Almanya’sından kaçan ve Alman üniversitelerinden kovulan Leo Spitzer, Erich Auerbach, Alexander Rüstow, Ernst von Aster ve Hans Reichbach gibi birçok filolog ve bilim insanı Türkiye’ye gelmiş ve başta İstanbul Üniversitesi olmak üzere çeşitli üniversitelerde görev almıştır. Erich Auerbach, Marburg Üniversitesi Roman Dilleri ve Edebiyatları bölüm başkanlığından gelerek İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Okulu’nun başına geçirilmiştir. Hem İstanbul Üniversitesi’nde hem de tam on bir sene yaşadığı İstanbul’da kaleme aldığı Mimesis başyapıtı sayesinde Karşılaştırmalı Edebiyat disiplininin temellerini İstanbul’da ortaya koymuştur Auerbach. Başka deyişle İstanbul, Karşılaştırmalı Edebiyatın başkenti haline gelmiştir. Auerbach ve Spitzer İstanbul’dan Amerika’ya gittiklerinde ise sürgünlük ve İstanbul deneyimlerini merkeze koyarak Amerika’da ilk kez Karşılaştırmalı Edebiyat bölümlerini kurarak çağdaş edebiyatın da seyrini değiştirmişlerdir.
Karşılaştırmalı Edebiyatın başkenti İstanbul anlatısını şimdiye değin Edward Said, Aamir R. Mufti, Fırat Oruç, Emily Apter ve Kader Konuk gibi eleştirmenler ziyaret etmiş ve bu anlatının tarihsel ve kültürel bağlamını çözümlemişlerdir. Daha da önemlisi karşılaştırmalı perspektif ve yöntemlerin ışığında bireysel sürgünlük hikâyelerinin bilinmeyen ulus ötesi yönlerini de bize aktarmışlardır.
Karşılaştırmalı Edebiyat, Dünya Edebiyatı, modernizm ve modernite, eleştirel kuram üzerine çalışan Anca Parvulescu, 2020’de yayınladığı ufuk açıcı Istanbul, Capital of Comparative Literature adlı çalışmasında aşina olduğumuz bu İstanbul başkent anlatısına yenilikçi bir soluk getiriyor. Parvulescu Karşılaştırmalı Edebiyat tarihi tartışmalarını Batı ve Avrupa merkezli olmaktan çıkararak, İstanbul’a özellikle Osmanlı İmparatorluğu sonrası bağlamında eleştirel yeni bir gözle bakmamızı öneriyor.
Anca Parvulescu ile Istanbul, Capital of Comparative Literature çalışmasından yola çıkarak hem Auerbach mirasını, edebiyat başkenti İstanbul’u hem de diğer çalışmaları, özel olarak da Dünya Edebiyatının imkanları ve sınırları üzerine bir sohbet yayınlıyoruz bu akşam.
Anca Parvulescu: Washington Üniversitesi (St. Louis) İngilizce ve Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü’nde profesör ve Edebiyatta Lisansüstü Çalışmalar Direktörüdür. Doktorasını Minnesota Üniversitesi’nde tamamlamıştır. Modernizm ve modernite, yirminci yüzyıl edebiyatı, eleştirel kuram, anlatı ve roman, toplumsal cinsiyet ve feminizm başlıca ilgi ve çalışma alanlarıdır. Yayınlanmış kitapları arasında Laughter: Notes on a Passion (MIT, 2010), The Traffic in Women’s Work: East European Migration and the Making of Europe (University of Chicago Press, 2014) bulunur. İncelemeleri ve makaleleri PMLA, New Literary History, Critical Inquiry, Literature Compass, Interventions, Camera Obscura gibi önemli dergilerde yayınlanmıştır. Laughter: Notes on a Passion, Gülme adıyla Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi tarafından Mehmet Doğan çevirisiyle basılmıştır. Creolizing the Modern: Transylvania across Empires (Cornell University Press) ve Modernist Faces: Physiognomy and Facial Form adlı çalışmaları 2023’te yayınlanacaktır. Parvulescu’nun verdiği dersler arasında yer alan ve dünyadan örneklerin izini süren “İlk Modernist Roman” Mohammed Hussein Haikal’ın Zainab’ını (Mısır), Futabatei Shimei’nin Ukigumo’sunu (Japonya), Rabindranath Tagore’un Chokher Bali’sini (Hindistan), Lu Xun’un Diary of a Madman’ini (Çin) ve Liviu Rebreanu’nun Ion’unu (Romanya) konu ediniyor.
Deniz Gündoğan İbrişim: Dr. Deniz Gündoğan İbrişim Sabancı Üniversitesi Sanat ve Sosyal Bilimler Fakültesi SU Gender Merkezi’nde Marie Curie öğretim üyesi olarak çalışmaktadır. İstanbul Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun olmuştur. İstanbul Üniversitesi Kadın Çalışmaları ve Central European Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları bölümlerinden iki yüksek lisans derecesini “Latife Tekin Romanlarında Feminist Büyülü Gerçekçilik” teziyle tamamlamıştır. Fulbright bursuyla gittiği Washington Üniversitesi Karşılaştırmalı Edebiyat bölümünden Çağdaş Anglofon ve Türkçe edebiyatta şiddet, travma ve hayatta kalma temsilleri üzerine yazdığı tezle doktora derecesini 2020’de almıştır. Araştırma ve ilgi alanları arasında travma ve bellek çalışmaları, postkolonyal teori ve roman, dünya edebiyatı, ekofeminizm ve çevreci beşeri bilimler bulunmaktadır. Dr. Gündoğan İbrişim’in araştırma ve projeleri Fulbright-IIE, The Andrew W. Mellon Foundation Sawyer Seminars, The Institute for World Literature (IWL) ve çeşitli Washington Üniversitesi fonlarıyla desteklendi. 2019’da Sema Kaygusuz ile yazıp derlediği. Gaflet: Modern Türkçe Edebiyatın Cinsiyetçi Sinir Uçları Metis yayınlarından çıktı. Makale ve yazıları European Review, The Journal of World Literature (BRILL), Dibur (Stanford), Varlık, Notos, Monograf, Birikim gibi dergilerde ve The Routledge Companion to Literature and Trauma; Animals, Plants, and Landscapes: An Ecology of Turkish Literature and Film; Subaltern Women's Narratives; Bahçelerinde Yaz- Füruzan Edebiyatı Üzerine; Mesafeyi Aramak: 2010’lu Yılların Romanları Üzerine Yazılar; Mapping World Anglophone Studies gibi kitaplarda yayınlandı. Dr. Gündoğan İbrişim’in araştırma ve öğretimi farklılıklara saygı, adil muamele, eşitlik ve kapsayıcılık değerlerini ön plana çıkarmayı hedeflemektedir. Akademik ilgi ve uzmanlık alanlarını uzun senelerdir yürüttüğü çeviri çalışmaları ve öğretileri ile de yakından birleştiren Gündoğan İbrişim, çeviriyi bilginin kültürler ve uluslararası dolaşımı ve üretiminde ihtiyaç duyulan canlı ve dinamik bir alan olarak yorumlamaktadır.
YouTube üzerinden ilk gösterim.