31 Ocak 2024 Çarşamba 19:00
İnkârdan ‘İnşa’ya Kemalist Söylemde Zazalar
Ercan Çağlayan
Moderatör: Mutlu Can
Dil Konuşmaları
İmparatorluk bakiyesi üzerine bir ulus-devlet olarak kurulan yeni devletin ulus inşasında büyük mesai harcadığı uluslardan biri de Kürtlerdir. Kemalist rejimin Kürtler içerisinde hususen alakadar olduğu kesim ise Zazalardır. Devletin, Zaza yoğunluklu coğrafyada neredeyse yirmi yıl süren te’dip ve tenkil harekâtlarına girişmesi ve akabinde asimilasyon politikalarını icra etmesi, bahse konu alakanın tezahürü olarak okunabilir. Kuşkusuz Kemalist Cumhuriyet, sadece Zazaları te’dib ve tenkil harekâtlarıyla “yola getirmeye” çalışmamış; aynı zamanda Zazaları, kurucu kimlik olan Türklüğe dâhil etmek için inkâr ve ‘inşa’ yoluna da başvurmuştur. Kemalist rejim, bunu gerçekleştirmek için Zazalar hakkında kolonyalist ve self-oryantalist gaye ve metotla binlerce sayfadan mürekkep bilgi üretmiş ve sözü edilen müktesebattan hareketle Zaza kimliğini, konjonktüre bağlı olarak, bazen inkâr etmiş/yok saymış; bazen de rejimin çıkarları doğrultusunda yeniden ‘inşa’ etmiştir. Kısacası, yüz yıllık Kemalist söylemde Zazalığın önce inkâr edilip yok sayıldığı; akabinde ise bahse konu kimliğin Türklük içerisinde ‘inşa’ edilmeye çalışıldığı yönünde bir politikanın benimsendiği pekâlâ söylenebilir. Mutlu Can'ın moderatörlüğünü yaptğı bu söyleşide, bir asırlık Cumhuriyet’in Zazalar ve Zaza kimliğine yönelik inkâr ve ‘inşa’ dikotomisindeki politikaları “anti-Kürdoloji” kavramı çerçevesinde serdedilmeye çalışılacaktır.
Ercan Çağlayan: 1980 Bingöl doğumlu. İlk ve orta öğrenimini aynı şehirde tamamlayan Çağlayan, Erzurum Atatürk Üniversitesi’nde tarih alanında lisans (2001), yüksek lisans (2008) ve doktora derecesi (2012) aldı. Ocak 2019’da siyasi tarih alanında doçent oldu. 2021’de Tarih Vakfı Mütevelli üyesi seçildi. Akademik çalışmaları Türkçenin yanı sıra İngilizce, Farsça, Zazaca ve Kurmancca dillerinde yayımlandı. Çağlayan’ın yayımlanmış kitapları şunlardır: Cumhuriyet’in Diyarbakır’da Kimlik İnşası [1923-1950], İletişim Yayınları 2014; Zazalar: Tarih, Kültür ve Kimlik, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 2016; Kemalist Ulus-Devletin İnşası: Eğitim, Kültür, Mekân ve İskân Politikaları, Açılım Kitap 2018; Cumhuriyet’in Doğu’su: Devlet, Parti, Toplum, Pınar Yayınları 2019; “Dünyada Van”: Nüfus, Etnisite, Tarih ve Toplum (Der.), İletişim Yayınları 2019; “Burası Muş’tur”: Tarih, Toplum, Kültür ve Edebiyat (Ed.), Pınar Yayınları 2019; Diyarbakır: Nüfus, Siyaset, Eğitim, Sağlık ve İktisat (1923-1950), Libra Kitap 2020; “Bingöl Dört Dağ İçinde”: Toplum, Kültür ve Siyaset (Ed.), Peywend Yayınları 2021 ve Yakın Akrabalar: Kemalist Türkiye & Pehlevi İran, Nûbihar Yayınları 2022.
Mutlu Can: 1978 Varto doğumlu. İlk ve orta öğrenimini İzmir’de tamamlayan Can, Anadolu Üniversitesi’nden mezun oldu. Mardin Artuklu Üniversitesi Kürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı’nda Kırmancca (Zazaca) üzerine yüksek lisans yaptı ve 2015’ten itibaren de aynı üniversitenin MAUZEM biriminde Kırmancca (Zazaca) kursları verdi. Kapatılışına dek Jiyan Tv’de editörlük ve Vîr û Ziwan programının hazırlayıcılığını ve sunuculuğunu üstlendi. Bas gazetesinde Kırmancca sayfaları editörü, redaktörü ve yazarı olarak çalıştı. Birçok dergi ve gazetede makale, yazı, derleme, röportaj ve çevirileri yayımlandı. Farklı basılı ve dijital çalışmalarda editör, redaktör ve koordinatör olarak yer aldı. Zazaca üzerine çok boyutlu çalışmalarını sürdürüyor.
Katılım üst sınırına ulaştığımız için artık kayıt alamıyoruz. İlginize teşekkür ederiz.