23 Haziran 2022 Perşembe 21:00
Ana Tanrıça ile Anaerki Sorunu
Tansu Açık
Kültür Konuşmaları
Antropoloji, arkeoloji ve dinler tarihine bakan bir konuşmayla karşınızdayız bu akşam.
Tansu Açık'ın bize ilettiği konuşma notu şöyle:
Bizde Türkiye’nin okumuş yazmışları arasında neredeyse kuşku götürmez kesin bir olgu katına yükselmiş birkaç görüşten birisi şu ana tanrıçanın anaerkinin varlığı üzerindedir. Kısaca ne öyle çağlar aşırı bir ana tanrıça ne de ataerkillikten önce gelen bir anaerkillik dönemi varolmamıştır, ama bunu göstermek gerek. Bize özgü yanları bir yana batı dünyasında da farklı zamanlarda farklı biçimlerde, farklı bağlamlarda bu görüşe rastlanır. Orada 19yyın bir takım özgün görüşlerinden türemiştir, bizde birkaç kanıdan. Bu görüşler kabataslak iki cümleye indirgenebilir: Anadolu’nun Çatalhöyük’ten beri binlerce yıl yaşamış bir ana tanrıçası vardır, üstelik bu tapım buradan dünyaya yayılmıştır. En eski çağlarda anaerkil barışçı bir toplumsal düzen vardı, sonra savaşçı ataerkil düzen yerleşti. İşte bu önermelerin olanaklılık koşullarının kimilerini belirlemek gerekecek, özellikle 19.yy sonundan başlayıp 20.yyda etkili olmuş arkeoloji, antropoloji dinler mitolojiler araştırmalarının bazılarının altında yatan varsayımları anmak gerekecek, gerçi bunların bir çoğu sınaması yapılan bilinçli varsayımlardan ziyade düşüncemsi sayıltılardır.
Tansu Açık: Klasik filolog ve Eski Yunan Kültürü uzmanıdır, karşılaştırmalı edebiyat ve kültür tarihi ile imbilim başlıca ilgi ve çalışma alanlarıdır. Yüksek lisans tezini Aristoteles’de retorik kuramı üzerine, doktora tezini ise Yunan tragedyalarında koronun işlevi üzerine Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesinde yapan Açık asistanlığından anabilim dalı başkanlığına emekliliğine kadar DTCF Yunan Dili ve Edebiyatı bölümünde görev almıştır. Atina İngiliz Arkeoloji Okulu’nda yatılı tam zamanlı öğrenci (1988-1989 ), Berkeley Üniversitesi ‘Liberal Sanatların’Tarihsel Temelleri” Fulbright araştırma projesinde araştırmacı (2008-2009 ve devamı 2014 yazı). 2006’daki kuruluşundan beri Şirince Arkhe Projesinde eskiçağın felsefe, din, edebiyat ve gündelik hayat yönleri üzerine dersler vermektedir.
YouTube üzerinden ilk gösterim.