Dört Edebiyat Evinin Ortak Programı: Sınırları Aşan Edebiyat
Avrupa’daki edebiyat evleri arasındaki bağı güçlendirecek bir ağ kurma hayaliyle Litteraturhuset Oslo (Oslo Edebiyat Evi), Literarische Colloquium Berlin (Berlin Edebiyat Kollokyumu) ve Wêjegeh Amed (Diyarbakır Edebiyat Evi) ile birlikte Nisan 2021'de başlattığımız Sınırları Aşan Edebiyat programımızın ilk adımlarını atmış olmaktan büyük heyecan duyuyoruz.
Covid-19 pandemisiyle birlikte evlerimize kapandığımız bir dönemde Oslo, Berlin, Diyarbakır ve İstanbul merkezli edebiyat evleri olarak birbirimizin kapılarını aralamak, birbirimizi ve temas ettiğimiz toplulukları daha yakından tanıyarak ortak faaliyetler yürütmek ve farklı coğrafyalardaki edebiyat evleri arasında kalıcı iş birlikleri kurmanın yollarını aramak istedik.
"Ev" temalı bir kitap
Kıraathane İstanbul Edebiyat Evi, Oslo ve Berlin’deki edebiyat evlerinden ilham alarak kurulmuş ve Diyarbakır Edebiyat Evi’nin kuruluşu için de bir esin kaynağı olmuştu. İfade özgürlüğünü, ayrımcılıkla mücadeleyi, edebiyatın ve sanatsal üretimin evrenselliğini savunan dört edebiyat evi olarak, Norveççe, Almanca, Kürtçe ve Türkçe dillerinde yazan toplam sekiz yazarın katkısıyla ve Beyond the House - Evin Ötesinde geçici başlığıyla bir kitabı ortak olarak yayına hazırlıyoruz. Dört dilde basılacak olan kitap, “ev” fikrinin pek çok çağrışımını irdeleyen --aidiyet hissiyle insana güven veren bir sığınak, bir yuva olma özelliği taşırken sınırlayıcı, dışlayıcı da olabilen, huzur ve şiddeti bir arada barındırabilen bir mekân olarak “ev”-- kısa hikâye, deneme ve şiir türünde eserlerden oluşacak. Kitapta eserleri yer alacak yazarlar: Kathrine Nedrejord, Simon Stranger, Dagmara Kraus, Katja Lange-Müller, Eyşana Beravî, Sîdar Jîr, Ayhan Geçgin ve Ebru Ojen.
Kathrine Nedrejord: 1987 doğumlu, Sami ve Norveçli yazar ve oyun yazarı. İlk eseri 2010’da yayımlayan Nedrejord’un ardından toplam yedi romanı yayımladı; bunlardan üçü genç yetişkin ve çocuk romanları. Transitt (2010), Trengsel (2014), Hvem er jeg når du blir borte? (2016), Forvandlinga (2018), Slepp meg (2018), Det Sara skjuler (2019), Lappjævel! (2020). 2018 yılında, yılın en iyi kuzey Norveç kitabına verilen bir edebiyat ödülü olan, Havmannprisen ödülünün sahibi oldu. 2018 yılında Oslo’daki Ulusal Tiyatro’nun oyun yazarı oldu.
Simon Stranger: 1976 doğumlu, Norveçli yazar. Çocuklar, genç yetişkinler ve yetişkinler için yazan Stranger 2003’te ilk kitabı olmak üzere toplam 11 kitap yayımladı. Kitapları Arapça, Kürtçe ve Japonca da dahil olmak üzere 20’den fazla dile çevrildi. II. Dünya Savaşı sırasında iki farklı Norveçli ailenin hikâyesini anlatan Keep saying their names (2018) romanıyla Norveç Kitapçılar Birliği tarafından verilen edebiyat ödülünü kazandı.
Dagmara Kraus: 1981’de Polonya’da doğdu ve Polonya ve Almanya’da büyüdü. Leipzig, Berlin ve Paris'te karşılaştırmalı edebiyat ve sanat tarihi eğitiminin yanı sıra Leipzig'deki Alman Edebiyatı Enstitüsü'nde edebi yazarlık okudu. kummerang (2012), kleine grammaturgie (2013) ve gloomerang (2014) dahil olmak üzere şiir kitapları yayınlandı. 2018 yılında, Kassel Edebiyat Ödülünün ve Basel Şiir Ödülünün sahibi oldu.
Katja Lange-Müller: 1951, Doğu Berlin doğumlu yazar. Berlin’de yaşıyor. 1986’da Ingeborg Bachmann Ödülünü;1995’te Verfrühte Tierliebe kısa romanıyla Alfred Döblin Ödülünü; 2005’te Kassel Edibiyat Ödülünü; 2008’de, “LiteraTour Nord”, Gerti Spies ve de Wilhelm Raabe Ödüllerini aldı. 2012/2013 yıllarında Villa Massimo’dan burs aldı ve Kleist Ödülünü kazandı ve 2013/2014 yıllarında İstanbul’daki Tarabya Kültür Akdemisi bursunu aldı. 2016 yaz döneminde şiir sanatı üzerine ‘Frankfurt Lecture’ları verdi. Eserleri İspanyolca, Hırvatça, Çekçe, Fransızca, İtalyanca, Korece, Makedonca, Hollandaca, Lehçe, Romence ve Türkçeye çevrildi.
Eyşana Beravî: 1990 doğumlu, Muş’ta yaşayan Kürt yazar. Eskişehir Anadolu Üniversitesinde sosyoloji okudu. Ya Ba Ye Ya Baran E (Either Windy or Rainy) başlıklı ilk şiir kitabından sonra, ilk romanı Bihuşta Xezalan (Paradise of Gazelles) yakın zamanda yayımlandı. Anlatımları, sosyal meseleler, kadınlık meseleleri ve Kürt kültürüne odaklanıyor.
Sîdar Jîr: 1980 doğumlu, Diyarbakır’da yaşayan Kürt yazar. İstanbul Üniversitesinde Felsefe okudu. Kısa hikâyelerle yazmaya başladı ve üç kitap yayımladı: Ariya Giyanên Stewr (The Ashes of Barren Souls), Dozdeh Çirk (Twelve Seconds; Handa (Handa). Dördüncü kitabı Nasnameya Wêjeyê (The Identity of Literature)’dan sonra dünya edebiyatı üzerine denemeler yayımladı. İlk romanı Şerm (Shame) 2021 yılında yayımlandı. Birçok kitabı Türkçe ve İngilizceden Kürtçeye çevirdi.
Ayhan Geçgin: 1970 doğumlu. İstanbul’da yaşıyor. Beş romanı yayımlandı ve son romanı Bir Dava ile 2020 yılında Orhan Kemal Roman Ödülünü aldı. Ortadoğu Teknik Üniversitesinde felsefe okudu. Eserleri, kent hayatı, yabancılaşmış birey, kentsel bozulma, yalnızlık, ötekilik, korku ve tiksinme gibi varoluşsal temaları ön plana çıkarır. Aynı zamanda, denemeler de yayımladı.
Ebru Ojen: 1983 doğumlu. Üniversitede opera okuduktan sonra yazmaya yöneldi ve bugüne kadar yayımladığı romanları, Aşı, Et Yiyenler Birbirini Öldürsün ve Lojman olumlu eleştiriler aldı. Biyopolitika, beden ve mekân arasındaki etkileşim, devlet ve ailenin bireyler üzerindeki etkisi, doğa ile toplum arasındaki çatışma eserlerindeki tekrarlayan temalardan bazılarıdır.
Misafir Yazar Programı
Sınırları Aşan Edebiyat programı kapsamında, her ev farklı şehirlerden iki yazarı misafir ederek yazarların o şehirlerdeki okurlarıyla ve edebiyat camiasıyla buluşmasına fırsat tanıyacak. Ayrıca, her edebiyat evinin gerçekleştirdiği bir etkinlik --bir edebiyat konuşması, sergi konuşması, yazar söyleşisi vb.-- diğer evlerin de programlarında yer alarak uluslararası izleyici kitlesine ulaşacak. Kıraathane İstanbul Edebiyat Ev olarak, Sinan Eren Erk’in Ali Kazma ile Avrupalılar sergisi üzerine yaptığı söyleşiyi diğer evlerle paylaşıyoruz. Edebiyat evleri, çevrimiçi buluşmalarla bir araya gelerek uzun dönemli ve sürdürülebilir işbirliği kurmak üzerine fikir alışverişinde bulunacak ve bu fikirlerin derlendiği bir rapor hazırlanacak. Sınırları Aşan Edebiyat programımızla önümüzdeki senelerde daha fazla sayıda edebiyat evi ile birlikte düşünmeyi, ayrı ayrı etkinliklerimizi birbiriyle buluşturmayı ve ortak etkinlikler düzenlemeyi umuyoruz.